Dzieje kultury japońskiej, Ewa Pałasz-Rutkowska

8 marca 2024 0 przez Monika Kilijańska

Wydawnictwo PWN ma ugruntowana pozycję wydawnictwa naukowego na polskim rynku. Nic więc dziwnego, że książka o dziejach kultury japońskiej nie będzie lekka lekturą. Jednak by głębiej ją zrozumieć warto nieco przysiąść i poczytać opracowania takie jak to Ewy Pałasz-Rutkowskiej, polskiej profesor nauk humanistycznych, kulturoznawczyni, literaturoznawczyni, orientalistki.

Budowa książki

Książka podzielona jest na rozdziały, które korelują z dość umownymi erami w dziejach Japonii. Autorka wyróżnia tu zatem początki zasiedlenia tych ziem, łącznie z mitologicznymi władcami w rozdziale pierwszym. Potem skupia się na powstaniu samej Japonii jako cesarstwa, by przejść do kwestii związanych z coraz silniejszą arystokracją dworską i wpływem cesarzy na abdykacji na rządzenie krajem w kolejnych dwóch rozdziałach. Słabnąca władza przyczyniła się do nastania czasu wojowników i siogunów, któremu dedykowane są kolejne dwa rozdziały. To czas powolnego otwierania się na kontakty z zachodem. Ten okres skończył się dopiero w połowie XIX wieku, kiedy to ponownie nastał wzrosło znaczenie rodziny cesarskiej i nastał czas “boskiego cesarza”, połączony z ponownym zamknięciem się kraju oraz obaleniem siogunatu. Siódmy rozdział wprowadza czytelnika w czasy nowoczesne i nowożytne, czasy “cesarza-symbolu”, a kolejne dwa przybliżą podstawowe elementy tradycji domu cesarskiego oraz wybrane elementy kultury japońskiej. Oddzielne miejsce zajmuje bogata bibliografia, aneksy, indeks osób oraz źródła nielicznych ilustracji. Całość poprzedzają uwagi redakcyjne oraz wprowadzenie wraz z założeniami pracy, jest to bowiem stricte praca naukowa.

Co mnie zaciekawiło najbardziej

Wydawało by się, że najciekawszymi dla mnie będą podrozdziały poświęcone kulturze: literaturze, malarstwu, drzeworytom, teatrze, wreszcie filmowi, mandze i animacji. Okazuje się jednak, że nie. Naprawdę największą radość czerpałam z opisanej w książce historii Japonii. Dostajemy wytłumaczenie mitu kosmologicznego. Potem dowiadujemy się kiedy na ziemie japońskie zawędrował Homo sapiens i dlaczego. Następnie gdzie powstały i jak wyglądały pierwsze skupiska ludzkie oraz jakie zwierzęta udało im się całkowicie wytrzebić. Zadziwiło mnie jak Japonia przeskoczyła niektóre epoki. Z kamienia łupanego i ceramiki sznurkowej przeszła płynnie w epokę brązu i żelaza równocześnie. Wyłącznie dzięki kontaktom z Chinami. Nie zdawałam sobie sprawy jak często i czasem wielokrotnie abdykowali cesarze i co robili, żeby linia rodu cesarskiego była nieprzerwana. Tak samo nie wiedziałam, że rzadko panowali oni do śmierci czy też wkraczali na tron w dorosłym wieku. Także starszeństwo nie było tu wyznacznikiem kolejności wstępowania na tron, a koneksje, zwłaszcza z rodziną Fujiwarów czy potem Tainów. Wreszcie ciekawy był motyw zmian stolicy czy ośrodka władzy. Nie spodziewałam się, że będzie ich aż tyle!

Do poprawy

To co mi się nie podobało to ilustracje. Choć dobór wydaje mi się uzasadniony, to zdecydowanie nie są one ukazane w sposób zachęcający. Na kilku stronach stłoczono sporo drobnych obrazków, które są nieestetycznie poukładane obok siebie. Rozumiem, że podyktowane było to cieciem kosztów, ale w takim wypadku lepiej byłoby zupełnie z nich zrezygnować.

Ciężko mi się także czytało tak szeroką książkę, która ma dodatkowo dość mały, ściśnięty tekst. Wzrok przeskakiwał do już czytanych wersów, oczy się męczyły. A przecież już sama materia tematu jest na tyle trudna, że nie jest to lektura na jeden wieczór. Sprawiło to szybkie zmęczenie i przez to spowolniło czytanie, nieco odbierając radość poznawania nowych elementów kultury japońskiej, których jestem ciągle głodna.

Podsumowanie

Książkę czyta się z ciekawością. Wszelkie terminologie są wyjaśniane, a wiadomości często przetykane osobistymi wrażeniami z wizyty w tym kraju. Dla głodnych wiedzy obszerna bibliografia daje pole do popisu. Świetna pozycja dla każdego zainteresowanego Krajem Zachodzącego Słońca. Gorąco polecam!

Na szybko

To skrupulatnie przedstawiona historia Japonii pozwalająca na wgląd w kulturę. Po przedstawieniu historii w każdym okresie autorka omawia elementy kulturowe, co daje wgląd w ich pochodzenie.